Na początku tego roku do grona pracowników warszawskiego urzędu dołączyła pełnomocnik ds. dostępności – Donata Kończyk. Porozmawialiśmy z nią, żeby dowiedzieć się jakie zmiany nastąpiły w stolicy, co czeka nas w przyszłości i jakie są najnowsze standardy w rozwiązywaniu problemów dostępności w miastach.
Dostępność przestrzeni miejskiej to nie lada wyzwanie – jakie cele stawia sobie Warszawa, aby stać się miastem w pełni dostępnym?
Warszawa jako miasto od wielu lat staje się coraz bardziej dostępna. Kluczowe w tym momencie jest prowadzenie równoległych działań polegających z jednej strony na likwidacji barier, a z drugiej na realizowaniu nowych inwestycji w sposób gwarantujący pełną dostępność. Chodzi o zapewnianie dostępu zgodnie z koncepcją projektowania uniwersalnego, rozumianą bardzo szeroko, nie tylko przez pryzmat dostępnego wejścia, wind i toalet, ale również np. czytelnej informacji czy urządzeń wspomagających słyszenie, takich jak pętle indukcyjne.
Dostępność to temat dotykający nie tylko osoby niepełnosprawne, ale również starszych ludzi czy rodziców z dziećmi. Czy rozwiązania dla którejś z grup będą wdrażane w pierwszej kolejności?
Działania pełnomocnika nie skupiają się na żadnej konkretnej grupie społecznej, nie nadają żadnej pierwszeństwa. Niewątpliwie jako priorytetowe zostały zdefiniowane działania w obszarze architektoniczno-urbanistycznym. Wynika to naturalnie z faktu zaawansowania prac nad Standardami Dostępności.
W tym roku na likwidację barier architektonicznych zostanie wydanych ponad 2 mln złotych. Ile miejsc przejdzie przemianę?
W 2017 roku na usuwanie barier architektonicznych zostanie przeznaczonych 1,2 mln zł z programu usuwania barier architektonicznych prowadzonego przez Biuro Koordynacji Inwestycji i Remontów w Pasie Drogowym oraz 1 mln zł z budżetu ZDM. Dzielnice (Mokotów, Ochota, Rembertów, Śródmieście, Wawer i Wesoła) deklarują poprawę 83 lokalizacji, a ZDM planuje usunięcie barier w ok. 200 lokalizacjach.
Które bariery są tymi najpilniejszymi do usunięcia? Których jest najwięcej?
Najwięcej barier jest na przejściach dla pieszych. Tutaj inwestycje nie są wielkie – zazwyczaj jest to kwestia przebudowy chodnika, co jednak w niczym nie umniejsza znaczenia projektu, bo modernizacja ułatwia poruszanie się osobom z niepełnosprawnościami, osobom starszym czy rodzicom z wózkami. Zakres prac to przede wszystkim obniżenie krawężników, ułożenie żółtych płyt ostrzegawczych i przebudowa chodnika.
Jakie projekty są najczęściej realizowane? Co już się zmieniło, a co jeszcze przed nami?
W ramach projektu wskazywane są miejsca, gdzie bariery architektoniczne są uciążliwe, ale jednocześnie łatwe i szybkie do likwidacji, tak aby bez konieczności prowadzenia kosztownych inwestycji ułatwić poruszanie się po mieście. Oprócz programu, bariery usuwane są także na bieżąco w ramach inwestycji, przebudów i remontów dróg. Na ulicach ZDM zainstalował prawie 6 km białych pasów prowadzących (ulice Okopowa, Łabiszyńska, Kondratowicza, Bartnicza, Krasińskiego oraz odcinek ulicy Emilii Plater). Ponad 70 przystanków autobusowych, dzięki wspólnym działaniom ZDM i ZTM, uzyskało specjalne krawężniki peronowe ułatwiające podjazd autobusu do krawędzi. Na skrzyżowaniu Alej Jerozolimskich i ulicy Emilii Plater powstały naziemne przejścia dla pieszych, przy Przyczółku Grochowskim powstała pochylnia ułatwiająca korzystanie z węzła przesiadkowego. Remont przejścia podziemnego przy Dworcu Zachodnim pozwolił na wybudowanie tam pochylni ułatwiających dotarcie na dworzec kolejowy i przystanki autobusowe. Także każda weekendowa wymiana nawierzchni jezdni jest połączona z korektą przejść dla pieszych i krawężników. W planach na kolejne lata jest m.in. budowa wind na Moście Józefa Poniatowskiego (ZMID).
W zeszłym roku przemianę przeszło 197 miejsc, co kosztowało ponad milion złotych. Jakie były te największe, najważniejsze modyfikacje?
ZDM usunął szereg barier z całych ciągów ulicznych. Przykładowo na Mokotowie usunięto bariery z ulic Spacerowej i Rakowieckiej, na Ochocie z ulicy Szczęśliwickiej. W projekt zaangażowały się też dzielnice (Białołęka, Mokotów, Ochota, Rembertów, Śródmieście, Ursynów i Wawer). I tak, np. bariery były usuwane na ulicach Nowego Rembertowa, w Śródmieściu zmieniła się ulica Polna, a na Mokotowie ulice Ksawerów i Jeziorna. Na Białołęce poprawki zostały wprowadzone na ulicy Sprawnej. Były to przede wszystkim obniżanie krawężników i instalacja oznaczeń dla osób niewidomych.
Ile barier planujecie usunąć w 2018 roku?
Nauczeni doświadczeniem lat poprzednich, możemy spodziewać się, że będą to bariery w ok. 200 lokalizacjach.
Skąd pozyskiwane są fundusze na likwidację barier architektonicznych?
Pieniądze na usuwanie barier architektonicznych zabezpieczane są w budżecie m.st. Warszawy.
Z jakimi stowarzyszeniami, fundacjami i urzędami współpracujecie w kwestii typowania miejsc?
Punktem wyjścia jest Warszawska Mapa Barier. Powstała ona w 2011 r. i została przygotowana przez stowarzyszenie SISKOM we współpracy z innymi organizacjami społecznymi. W projekt zaangażowane są: Biuro Koordynacji Inwestycji i Remontów w Pasie Drogowym, ZDM, Urzędy Dzielnic, a także Biuro Pomocy i Projektów Społecznych.
Kiedy ruszył program usuwania barier architektonicznych z ulic Warszawy? Jakie są jego efekty?
Urząd m.st. Warszawy od czterech lat współpracuje z twórcami Warszawskiej Mapy Barier przy projekcie usuwania barier architektonicznych z warszawskich ulic. W 2014 r. zlikwidowano bariery w 209 lokalizacjach, w 2015 r. – w 211 lokalizacjach, a w 2016 r. – w 197 lokalizacjach.
Jakie są praktyczne wytyczne stosowane przy likwidacji barier?
Zwracamy uwagę zarządców dróg na obniżanie krawężników, regulację kanałów rynsztokowych i montaż pasów ostrzegawczych przed krawędzią jezdni. Wykonawcy powinni stosować się do Standardów i wytycznych projektowania i wykonywania dróg dla pieszych w m.st. Warszawie .
Czy planujecie inspirować się jakimiś rozwiązaniami zagranicznymi? Czy któreś miasta stanowią wzór rozwiązywania problemów z zakresu dostępności? A może planujecie konsultacje z miastami partnerskimi, mającymi doświadczenie w likwidacji miejskich barier?
W ramach prac nad standardami dostępności uwzględniane są rekomendacje wypracowane w wielu miastach, zwłaszcza skandynawskich. Czerpanie z doświadczeń innych miast jest bardzo istotnym elementem w procesie kształtowania dostępności miasta. Równocześnie warto wskazać, że Warszawa ma już wiele rozwiązań zaimplementowanych i obecne działania powinny dążyć do ujednolicania i standaryzowania, ponieważ czytelność i powtarzalność jest elementem bardzo istotnym dla wielu grup użytkowników z ograniczeniami mobilności.