Wszyscy znają Google Maps, samochodowe systemy nawigacji czy aplikacje endomondo i Jakdojade. Portali mapowych jest jednak o wiele, wiele więcej. Stanowią one potężne źródło wiedzy o bardzo różnorodnej tematyce, przydatnej przedsiębiorcom, samorządowcom, organizacjom pozarządowym, turystom i zwykłym mieszkańcom.
Atlasy geograficzne odchodzą do lamusa
Ebooki, E-faktury, e-maile… Nowinki technologiczne stopniowo wypierają swoich papierowych poprzedników. Podobnie jest z mapami, które w wersji papierowej wychodzą z użytku, zastępowane przez sprzężenie baz danych opisowych i graficznych. Takie serwisy mapowe nazywane są systemami informacji przestrzennej, geoportalami lub mapami interaktywnymi. Powstające portale reprezentują szeroki zakres tematów. Zachęcamy do zapoznania się z wymienionymi przez nas portalami.
Wyższość geoportali nad mapami papierowymi
1. Łączenie map
Wertując atlasy geograficzne można przejrzeć mapy obrazujące różną tematykę: hydrografię, pokłady surowców mineralnych, gęstość zaludnienia, atrakcje turystyczne czy zanieczyszczenie środowiska. Kiedyś, aby dokonać analiz porównawczych, trzeba było przekalkować informacje z interesujących nas map i nanieść ją na mapę wynikową. Obecnie poszczególne mapy działają na zasadzie dobrowolnie włączanych warstw. Przykładowo, moglibyśmy włączyć warstwy obrazujące ruch drogowy oraz granice obszarów ochrony przyrody, dzięki czemu dowiemy się w jakiej odległości od rezerwatu przebiega droga ruchu przyspieszonego.
2. Informacje opisowe
Wielką zaletą systemów informacji przestrzennej jest połączenie map i dodatkowych, niewynikających z nich bezpośrednio wiadomości o wskazanych obiektach i obszarach. Po kliknięciu na obiekt lub wskazaniu go ikonką informacyjną (oznaczoną z reguły literą „i”), wyświetli się nam np. historia konkretnego zabytku i jego zdjęcie.
3. Aktualizacja
Kiedyś trzeba było co chwilę kupować nową mapę, żeby mieć dostęp do najnowszych informacji. Teraz nie jest konieczne drukowanie kolejnych edycji, żeby nanieść nową drogę czy usunąć wyburzony budynek – wirtualne mapy aktualizowane mogą być błyskawicznie, a nowe dane natychmiast dostępne dla użytkowników. Wiele portali zawiera dodatkowo informacje, które w krótkim okresie ulegają zmianie, np. zaznaczone ścieżki rowerowe będące w remoncie czy nieruchomości wystawione na sprzedaż.
4. Narzędzia pomocnicze
Oprócz ikonki informacyjnej, bardzo przydatne są narzędzia mierzenia odległości i powierzchni. Poza tym, podobnie jak w Google, często możemy wyszukać konkretną miejscowość, ulicę, czy nawet działkę ewidencyjną. Co więcej, wiele serwisów oferuje możliwość przeglądania danych pochodzących z innych portali mapowych, np. poprzez funkcję WMS (Web Map Service).
Portale mapowe, które polecamy:
Podstawowe portale
Oficjalnym polskim serwisem mapowym jest Geoportal prowadzony przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Pozwala on m.in. obejrzeć mapę utworzoną ze zdjęć satelitarnych lub lotniczych, mapy topograficzne, podział na działki katastralne czy na jednostki samorządu terytorialnego. Na mapie topograficznej po wskazaniu konkretnego budynku wyświetli się jego funkcja i liczba kondygnacji.
Przydatna jest również mapa Zumi, oferująca w niektórych miejscach lepsze zdjęcia lotnicze niż Google i Geoportal.
Czytelne i estetyczne mapy zawiera OpenStreetMap. Należy jednak pamiętać, że działa on na podobnej zasadzie jak Wikipedia, to znaczy jest tworzony przez internautów. W związku z tym, w niektórych miejscach widoczne będą bardzo dokładne informacje, jak np. pojedyncze drzewa, a w innych miejscowościach brakować będzie wszystkich budynków.
Fragment Krakowa w OpenStreetMap. Źródło: Openstreetmap.org
Portale mapowe miast, gmin, powiatów i województw
Wiele gmin posiada już swoje portale mapowe. Aby je znaleźć, najlepiej wpisać w wyszukiwarce „System informacji przestrzennej”, „geoportal” lub „mapa interaktywna” i dodać nazwę potrzebnej jednostki administracyjnej. Na mapach zaznaczone są np. szkoły, siedziby urzędów, domy kultury, banki, przystanki autobusowe, restauracje, przychodnie i zabytki. Często zamieszczone są też plany zagospodarowania przestrzennego lub zaznaczone są ich zasięgi. Duże miasta mają bardzo rozbudowane portale mapowe. Regularnie aktualizowanym portalem o bardzo dużej liczbie warstw jest serwis warszawski. Można tam m.in. porównać historyczne plany i zdjęcia lotnicze, pozwolenia na budowę, strefy płatnego parkowania, sprawdzić lokalizację bankomatów konkretnych banków, targowisk, remontowanych ścieżek rowerowych, bieżni do skoku w dal, ujęć wód podziemnych czy zgłoszonych i usuniętych barier dla niepełnosprawnych. Portale wojewódzkie z kolei często działają w ramach regionalnych portali informacyjnych – „Wrót”, jak np. Wrota Świętokrzyskie.
Warszawskie serwisy mapowe: mapa.um.warszawa.pl
Data pozyskania informacji: 13.10.2016 Aktualność danych: Sierpień 2014 (warstwa Sport), 11-13.10.2016 (warstwa Rowery). Źródło: http://www.mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=mapa&L=pl&X=7503832.068289033&Y=5790836.851037781&S=7&O=0&T=0&komunikat=off
Statystyki
Istnieje również kilka portali prezentujących dane statystyczne. Jeden z nich prowadzi GUS. Jest to Portal Geostatystyczny. Oferuje on bardzo dużą liczbę wskaźników, a także możliwość dostosowania wykresów (np. kolorów i wielkości), tak by móc potem wykorzystać mapy np. w prezentacjach. Innym portalem jest Moja Polis, który gromadzi nie tylko dane „gusowskie”, ale także pochodzące z innych instytucji publicznych i prywatnych. Dostępna jest na nim mniejsza liczba wskaźników statystycznych, ale serwis jest łatwiejszy w obsłudze.
Zabytki
Portal zawierający informacje o zabytkach i stanowiskach archeologicznych prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa. Oprócz położenia i zasięgu zabytku, po kliknięciu w obiekt wyświetlają się informacje o jego funkcji oraz dacie budowy i wpisu do rejestru zabytków. Bardzo rozbudowany portal prowadzi Muzeum Pałacu Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Oprócz opisu poszczególnych rzeźb, można tam m.in. sprawdzić gatunek konkretnych drzew czy kwiatów tworzących dywany, poziom alergologiczności drzew czy izolinie ukazujące poziom hałasu. Również organizacje pozarządowe prezentują swoje prace na portalach mapowych, często korzystając z dostępnych warstw podkładowych, np. Google czy Geoportalu. Warszawskie stowarzyszenie Masław, w ramach projektu Tu było, tu stało, prowadzi mapę, na której zamieszcza informacje o interesujących budynkach w Warszawie, które już nie istnieją…
System Informacji Przestrzennej Muzeum Pałacu Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Źródło: http://gis.muzeum-wilanow.pl/park/
Środowisko przyrodnicze
Swój portal mapowy prowadzi Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska r. Na Geoserwisie GDOŚ umieszczone są granice poszczególnych form ochrony przyrody, przebieg korytarzy ekologicznych, lokalizacja farm wiatrowych i przejść dla dużych zwierząt nad autostradami. Dzięki dostępnemu formularzowi można zgłosić uwagi dotyczące konkretnego rezerwatu czy parku krajobrazowego. Poszczególne parki narodowe także prowadzą swoje własne serwisy, pokazujące np. zasięgi zbiorowisk i pięter roślinnych, szlaki turystyczne, lokalizację schronisk i kas biletowych. Również Państwowy Instytut Geologiczny prowadzi kilka geoportali, przedstawiających m.in. złoża surowców mineralnych, tereny i obszary górnicze, jaskinie oraz rodzaje i lokalizację zagrożeń środowiska wynikających z antropopresji. Na geoportalach można się również często spotkać z warstwą obrazującą zasięg potencjalnej powodzi czy podtopień.
Bezpieczeństwo
Ostatnio uruchomiona została Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa, dzięki której można zgłaszać policji informacje o zaobserwowanych zagrożeniach, takich jak np. wandalizm, przekraczanie dozwolonej prędkości, miejsca dzikich wysypisk śmieci, przypadki parkowania w miejscu niedozwolonym czy używania środków odurzających. Z kolei Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadzi mapę kąpielisk, zawierającą informacje o sezonie kąpieliskowym, temperaturze i poziomie jakości wody oraz dacie jej badań.
Inne
Praktycznie wszystko można przedstawić na mapach, funkcjonują więc bardzo różnorodne tematycznie mapy, np. pokazujące miejsca, gdzie można skorzystać ze zniżek w ramach Karty Dużej Rodziny, aktualne położenie statków i samolotów. Niektóre cmentarze również mają już swoje portale, dzięki którym można znaleźć zapomniany grób rodzinny po nazwisku czy dacie śmierci.
Również część cmentarza Powązkowskiego w Warszawie została już zinwentaryzowana i baza jest dostępna poprzez warszawski portal mapowy. Grób architekta odpowiedzialnego za odbudowę warszawskiej Starówki – Jana Zachwatowicza.
Data pozyskania informacji: 13.10.2016. Źródło: http://www.mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=cmentarze&L=pl&X=7503441.084966124&Y=5789304.404509358&S=8&O=0&T=0&komunikat=off
Liczba serwisów mapowych i stopień ich rozbudowania ciągle wzrasta, a mimo to, mało osób o nich wie. Google Map ma sporo zalet, ale nie znajdziemy tam całego ogromu danych zawartych w innych serwisach. Warto więc skorzystać z tych mniej uczęszczanych portali i zapoznać się z niedostępnymi gdzie indziej informacjami na temat własnej okolicy czy miejsc, gdzie wybieramy się na urlop.