W niemal każdym, nawet najmniejszym zakątku Polski, nie tylko w stolicach województw, kryje się wielka historia i fascynujące lokalne legendy. Aby udowodnić ile piękna kryje się w małych miastach, prezentujemy najpopularniejsze lokalne muzea wybrane w konkursie portalu Kulturaonline.pl.
Muzea w małych miejscowościach – dla turystów i dla mieszkańców
Jako jeden z powodów wyjazdów urlopowych eksperci wymieniają drzemiącą w nas odwieczną potrzebę eksploracji, dlatego odwiedzanie muzeów stanowi ważny element wycieczek turystycznych. Ponadto badani przez socjologów turyści często podkreślali, że wizyta w muzeum jest sposobem na oderwanie się od własnego codziennego życia, zanurzeniem się w kompletnie inne okresy historyczne i inną rzeczywistość. Odbiorcami oferty muzeów nie są jednak jedynie turyści. W małych miejscowościach instytucje takie często pełnią role jedynych ośrodków kultury. Odbywa się w nich szereg wystaw okresowych, konferencji, warsztatów, lekcji muzealnych i wykładów. Dodatkowo, gromadzenie skarbów z ziem rodzinnych wpływa pozytywnie na kształtowanie poczucia tożsamości lokalnej.
Konkurs Lokalne muzea: Wielkie skarby w małych miastach
Na portalu Kulturaonline.pl do 25 września internauci mogli oddawać głosy na muzea zaproponowane przez redakcję lub dodawać do listy własne propozycje. W rezultacie powstał ranking 54 muzeów. My pokazujemy siedem obiektów, które uzyskały największą liczbę głosów.
Muzeum Przyrody i Techniki „Ekomuzeum” im. Jana Pazdura w Starachowicach. fot. Zofia Przetakiewicz
1. Muzeum Samorządowe Ziemi Strzyżowskiej w Strzyżowie (2002 głosy)
Wszystko zaczęło się od pasji lokalnego nauczyciela, Zygmunta Lesiaka, który od 1959 r. zaczął gromadzić zbiory związane ze Strzyżowem, miastem położonym między Rzeszowem a Krosnem. Uczniowie i ich rodzice przekazywali mu pamiątki rodzinne oraz znajdywane w lasach i rzekach skarby, np. broń średniowieczną. Początkowo muzealia gromadzone były w szkolnych suterenach, a wraz z rozrostem kolekcji część przeniesiono do innych pomieszczeń zorganizowanych przez władze miasta. Muzeum było wielokrotnie przenoszone, aż wreszcie w maju 2014 r. znalazło swoją, miejmy nadzieję ostateczną, siedzibę w kamienicy przy ul. Łukasiewicza 10. Mieszczą się tam wystawy z eksponatami z dziedzin paleontologii, archeologii, etnografii, militariów i sztuki. Jedna z sal poświęcona jest światowej sławy biochemikowi pochodzącemu ze Strzyżowa – Franciszkowi Chrapkiewiczowi, który odkrył m.in. właściwości hirudyny, przeciwkrzepliwego białka stosowanego w farmacji.
Muzeum ma też trzy inne filie na terenie miasta. Są to: galeria miejska, XVII-wieczna synagoga zaadaptowana na cele biblioteki publicznej oraz kolejowy tunel schronowy w ramach Anlage Süd. Tunel ten został przekopany w latach 1940-41 r. pod Górą Żarnowską i w 1941 r. podczas spotkania Hitlera i Mussoliniego stacjonował w nim pociąg sztabowy Hitlera „Amerika”.
2. Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie (1678 głosów)
Muzeum to jest obowiązkowym punktem w programie zwiedzania okolic Poznania. Wszak historię swego państwa znać należy! Dzięki multimedialnym pomocom, takim jak filmy 3D czy aplikacje na tablety, nawet skorupki glinianych naczyń, jakich pełno też w innych muzeach, stają się niezwykle ciekawe. Ekspozycja podzielona jest na strefy według trzech haseł: Państwo, Źródło i Kultura. Regalia królewskie, przedmioty codziennego użytku, makiety i pieczęcie to tylko niektóre dostępne tam muzealia. Oprócz wystaw związanych z czasami wczesnego średniowiecza, dzięki Archidiecezji Gnieźnieńskiej, prezentowane są tam również rzeźby gotyckie.
© Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
3. Muzeum Zamojskich w Kozłówce (1214 głosów)
Pałac usytuowany we wsi Kozłówka, odległej ok. 25 km od centrum Lublina, należy do kluczowych punktów wycieczek po tym regionie. Nie zawsze jednak tak było. Ta jedna z najmniej zniszczonych rezydencji arystokratycznych została po wojnie przeznaczona na Centralną Składnicę Ministerstwa Kultury i Sztuki, a pamiątki po Zamoyskich porozwożono po różnych instytucjach w kraju. Dopiero w latach ’80 staraniami nowego dyrektora, Krzysztofa Kornackiego, do pałacu powróciło dawne wyposażenie oraz kolekcje samych Zamoyskich. We wnętrzach można podziwiać piękne piece kaflowe, lustra, meble i porcelanę pałacową. W dawnej powozowni mieści się Galeria Sztuki Socrealizmu, w której skład wchodzą m.in. fragmenty zdemontowanych pomników Bieruta, Lenina czy Marchlewskiego. W 1998 r. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce zostało docenione w Brukseli medalem Europa Nostra za przywrócenie zespołu pałacowo-parkowego do dawnej świetności.
4. Muzeum Energetyki w Łaziskach Górnych (681 głosów)
Ciężko wyobrazić sobie życie bez prądu. O jego wytwarzaniu i szerokim zastosowaniu możemy dowiedzieć się odwiedzając Muzeum Energetyki w Łaziskach Górnych na Śląsku. Muzeum otwarto w 2003 r. w budynku dawnej rozdzielni elektrycznej z 1928 roku. Zaczęło się od zbierania eksponatów od byłych i obecnych pracowników elektrowni. Do dziś udało się zgromadzić około 6 tysięcy eksponatów. Do najcenniejszych z nich zalicza się ponad stuletnia angielska żarówka, żarówka o mocy 10.000 W, żarówka z latarni morskiej w Świnoujściu, silnik spalinowy „Deutz” na biogaz z 1938 roku czy turbogenerator firmy Alsthom-AEG z roku 1941. Imponująco prezentuje się kolekcja liczników energetycznych. W sali doświadczalnej czyli „Iskrowisku” zobaczymy wyładowania elektryczne rzędu miliona Volt a także kombinezon ochronny, który wytrzymuje takie napięcia. Jedną z wystaw stałych stanowi Wibrarium, czyli największa w Polsce ekspozycja czynnych dzwonków elektrycznych, z których najstarszy liczy 120 lat! Corocznie 6 stycznia odbywa się „Święto Światła” z krzesaniem ognia, zapalaniem oryginalnej żarówki Edisona oraz prezentacją najnowszych technologii świetlnych. Muzeum Energetyki znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego i wraz z nim organizuje święto szlaku – Industriadę.
fot. archiwum Muzeum Energetyki, © Polskie Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Energetyki
5. Muzeum Archeologiczne i Rezerwat „Krzemionki” w Sudole (649 głosów)
Krzemionki Opatowskie, leżące w okolicy Ostrowca Świętokrzyskiego, są mało znanym unikatem w skali świata – największą i najlepiej zachowaną kopalnią krzemienia. Krzemień pasiasty wydobywano tam od ok. 3900 do 1600 r. p. n. e., a następnie produkowano z niego ostrza siekier, używane w odległości nawet 600 km od dzisiejszego Sudołu. Co ciekawe, naukowcy nadal nie ustalili jednej wersji co do historii powstania pokładów tej skały. W muzeum, w zrekonstruowanej osadzie górniczej można poznać warunki życia prehistorycznych górników, a w podziemiach zapoznać się z warunkami ich pracy i obejrzeć pozostawione przez nich malowidła naskalne. Niespotykaną gdzie indziej atrakcją jest pokonywanie na czworakach wąskich korytarzy skalnych.
6. Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach (415 głosów)
Starachowice swój rozwój zawdzięczają przemysłowi hutniczemu, a teraz tereny dawnych zakładów wielkopiecowych, gdzie wytwarzano surówkę żelaza, zajmuje muzeum. Poindustrialne wnętrza mieszczą szeroki wybór ekspozycji związanych z regionem, takich jak pozostałości paleontologiczne z Gór Świętokrzyskich . W dwóch multimedialnych salach znajdują się odciski łap i naturalnej wielkości modele dinozaurów, które żyły w tym regionie. Zarówno w pomieszczeniach wewnętrznych, jak i w odtworzonej na zewnątrz osadzie dymarskiej – Archeoparku, możemy się dowiedzieć co nieco o epoce żelaza. Jednak najwięcej uwagi poświęcone zostało zdecydowanie nowszej historii – samym zakładom wielkopiecowym, czyli fragmentowi wielkoskalowego założenia przemysłowego pomysłu Stanisława Staszica. Z czego jeszcze słyną Starachowice? Oczywiście z ciężarówek STAR! W jednym z pomieszczeń znajdziemy STARowskie perełki – i zrekonstruowane papamobile, i pojazd który uczestniczył w rajdzie Dakar, i samochód milicyjny do przewozu więźniów.
Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach – Polskanaweekend.tv
7. Muzeum Archeologiczno – Historyczne w Elblągu (248 głosów)
Muzeum znajduje się na terenie Podzamcza dawnej budowli krzyżackiej. Większość eksponatów związanych jest z historią i sztuką Pomorza. Szczególne zainteresowanie mogą wzbudzać najstarsze w Europie okulary (XV w.), giterna – średniowieczny instrument muzyczny, czy barokowe meble elbląskie. Na dziedzińcu zrekonstruowana jest chata z Truso, legendarnej, wczesnośredniowiecznej osady portowej odkrytej w latach 80 koło Elbląga, po wielu latach poszukiwań. Również we wnętrzach muzeum znajdują się odnalezione pozostałości po Truso.
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
W dobie błyskawicznego dostępu do informacji, wiadomości o najciekawszych atrakcjach w danym regionie mamy na wyciągnięcie ręki. Teraz problemem może być raczej dokonanie wyboru pośród tylu fascynujących miejsc. Może warto czasem zjechać z najbardziej uczęszczanej trasy, opuścić zatłoczone metropolie i odkryć tajemnice ukrytych na uboczu historycznych perełek? A może nie odkryliśmy jeszcze muzeów w swoim regionie, idealnych na jednodniowy wypad?
Pełna lista muzeów na stronie Kulturaonline.pl pod tym linkiem.